Nieuws

Als het gaat over precisielandbouw en nieuwe technologieën lijkt het wel of iedereen dat linkt aan grootschaligheid, schaalvergroting en homogene percelen. Weinige denken direct aan duurzame landbouw en een divers landschap. Joris Roskam werkzaam als manager Duurzaamheid voor Bayer Crop Science ziet die onderwerpen juist als onlosmakelijk verbonden: “Precisielandbouw stelt telers in staat om een divers landschap te creëren. Waarbij de percelen opgeknipt zijn in stroken of vierkante meters voor een optimale mengteelt. Een gevarieerd landschap zorgt voor balans en ruimte. Denk bijvoorbeeld aan de toepassing van gewasbescherming alleen daar waar het nodig is. Dat levert een positief rendement voor een teler, het milieu en de consument.”

Samenwerking op lokaal niveau onmisbaar

Bayer Nederland is partner in Smaragd. “De rol en plek van de gewasbescherming verandert: door verandering in gebruik, nieuwe toepassingen en onder druk van de maatschappij. Als Bayer wachten we niet af maar lopen we voorop in deze transitie”. Belangrijke speerpunten in de toekomst voor Bayer zijn het gebruik van middelen goed begeleiden op basis van nieuwe kennis en digitale tools, producten ontwikkelen waarbij een teler een voorsprong opbouwt en zijn machines optimaal benut en de veredeling en rasontwikkeling. “Ik zie Smaragd als sleutel naar een nieuw agrarisch systeem. We zijn gestart met een blanco vel, alsof het huidige landbouwsysteem niet bestaat. Zonder achterom te kijken, maar wél gebruik te maken van de kennis die we hebben proberen we op de tekentafel en in de praktijk het ideale systeem uit te denken. Alle verschillende partijen maken de discussie interessant. We stellen elkaar de vraag of het echt een goed idee is of dat het enkel werkt omdat we het zo gewend zijn.” Hoewel Bayer een wereldwijd bedrijf is met het moederbedrijf in Duitsland is de lokale Nederlandse markt heel belangrijk. Precisielandbouw is voor elk land weer anders. Het draait om unieke kennis en beschikbaar materiaal: “Samenwerking op lokaal niveau is dan ook onmisbaar. In Nederland is de hoge kwaliteit een groot goed, dus ook bij vermindering van input wil je die kwaliteit vasthouden en liever nog verhogen. Dat lukt je simpelweg niet alleen. Smaragd genereert nieuwe kennis, dat geeft ons als partners een voorsprong.”

 Cirkel van geïntrigeerde teelt

Bayer staat voor de geïntegreerde teelt waarbij gewerkt wordt volgens de stappen: voorkomen, diagnose en genezen. “Voorkomen doe je natuurlijk het liefst, doen zich tijdens de teelt toch onvolkomenheden voor dan helpt vroegtijdig ingrijpen. Hoe beter de diagnose hoe meer kans op herstel.” Bayer heeft voor de teler een toolbox met technieken en middelen om in deze stappen de juiste dingen te doen. Precisielandbouw is natuurlijk een belangrijkere schakel. Of het nu gaat om het monitoren of als toedieningstechniek, er is op deze punten nog veel winst mogelijk. Bayer gaat voor een optimale cirkel van geïntegreerde teelt.

Leg de consument uit wat je doet

Volgens Joris is er voor Smaragd nog veel meer mogelijk. De kritische consument laat van zich horen en is in staat beleid te beïnvloeden. Een willekeurige consument begrijpt precisielandbouw niet en ziet het als bedreiging en een opmaat naar schaalvergroting. Juist een project als Smaragd leent zich uitstekend om goed uit te leggen wat precisielandbouw inhoudt en wat hightech oplossingen betekenen: technologie geeft natuur ruimte. Het project laat op kleine schaal zien waar de sector en teler aan werkt en wat dit doet met de omgeving. “Het gaat echt om een ander soort landbouw, waarbij we kleinschalig durven denken en daar mogen we best iets trotser op zijn”.

SMARAGD partner Rabobank heeft in een artikel en podcast aandacht geschonken aan het SMARAGD project. In de onderstaande twee links vindt u het artikel over het SMARAGD project en de BNR podcast over SMARAGD.

De link naar artikel vindt u hier.

De link naar de podcast vindt u hier. De podcast duur 24 minuten.

Dit alles in het kader van het Banking for Food initiatief (info hier) van de Rabobank.

Op dinsdagmiddag 14 november vond de eerste workshop van SMARAGD plaats. Een gemêleerd gezelschap vanuit overheid, periferie, telers, journalisten en onderzoek kwamen samen in Lelystad. Het delen van inzichten en opvattingen is een succesfactoren van SAMARAGD. Daarom werd de workshop gestart met stellingen. De eerste stelling luidde: Gewas-waarnemingen via camera’s met drones gaat het winnen van camera’s op trekkers/spuitboom/werktuigen in het veld. Iets minder dan de helft is het hier mee eens: “Drones zijn ook op andere tijdstippen inzetbaar”; “Beide gaan niet winnen, gevoel van teler is doorslaggevend.” Met de stelling: Over 10 jaar heeft meer dan 20% van de akkerbouwers mengteelten op bedden met vaste rijpaden, was het maar een beperkt deel eens. De overgrote meerderheid kon zich wel vinden in de stelling: Bij de ontwikkeling van kleinere en lichtere voertuigen moet autonome voortbeweging het uitgangspunt zijn. Dit met het oog op rendabele bedrijfsvoering akkerbouw.

Een besparing op arbeid is goed, maar bodem is belangrijker

Kees van Beek echter denkt anders over die stelling. Hij verwacht dat ook in de toekomst oogstmachines bemand blijven, het gaat om het gewicht en niet zo zeer het autonome aspect. Een besparing op arbeid is goed, maar de bodem is belangrijker. Op zijn bedrijf Biotrio-de Nieuwe Weg, werkt hij met rijpaden en is enthousiast over dit systeem. In nauwe samenwerking met de loonwerker verloopt het oogsten voorspoedig. Toch kleven er ook nadelen aan, zo is ontwatering een aandachtspunt. Van Beek ziet als oplossingsrichtingen een zelfrijdend transport voertuig, eerder in het jaar oogsten en bandenspanning aan de buitenkant afleesbaar. Mogelijk zijn oplossingen uit de transportwereld waardevol voor akkerbouw.

Haalbare slimme oplossingen

In de presentatie van Jan Kamp over Oogst – transport oplossingen komen dezelfde uitdagingen naar voren. Alles draait om het bedenken van haalbare slimme oplossingen waarbij rekening wordt gehouden met arbeidskosten. Het uitgangspunt voor het project is het hanteren van onbereden bedden. De oogst wordt uitsluitend via de rijpaden afgevoerd. Slimme oplossingen bedenken geldt ook voor energie. Een batterijsysteem is nu nog 10x zwaarder dan een fossiel brandstofsysteem. Zuinig omgaan met energie en het optimaal benutten is een vereiste. In het publiek werd geïnformeerd naar de waterstoftechniek. Hoewel die techniek nog complexer is, biedt het zeker mogelijkheden, aldus Henk Huisman, voorzitter van dit werkpakket.
Tot slot presenteerde Stevering techniek een prototype van de ploeg waarbij vermenging van grond wordt voorkomen. De rijsporen blijven onbeschadigd en de eindvoor wordt steeds dichtgegooid met grond. Ideaal voor rijpadenteelt. Het volledige verslag en de presentaties van de middag leest u hier terug.

De landbouwsector innoveert volop, toch kent de precisielandbouw en nieuwe technieken ook teleurstellingen. In het toepassen blijkt data niet nauwkeurig genoeg om optimaal te benutten. Of heeft een teler geen toegang tot noodzakelijke tools. Peter Millenaar, CEO Agrifac, wil vaart maken met de vernieuwing. “Pas als techniek en technologie elkaar versterken gaat het vliegen. Onze nieuwste spuiten zijn in staat om op plantniveau toepassingen uit te voeren. In de sector zijn we gewend aan een aselecte behandeling. Dat is niet meer nodig, elke plant krijgt met de nieuwe techniek een op maat gemaakte behandeling, rekening houdend met gezondheid, onkruiddruk en grondsoort. Nu de techniek er is, moet de technologie mee ontwikkelen. Daarover ben ik positief. Waar een satelliet vorig jaar een resolutie van 6 meter behaalde, lukt dat nu al op 60cm nauwkeurig.”

Vergroten van de voertuigen

Agrifac is de meest innovatieve fabrikant van spuitmachines ter wereld en partner in het SMARAGD project. Binnen SMARAGD draait het onder andere om kleine voertuigen. Volgens Agrifac ligt daar niet het antwoord voor plantbehandeling, mogelijk wel voor grondbewerking. “Om elke plant de juiste behandeling te geven zien we veel meer in het vergroten van de voertuigen. Onze spuitbomen kunnen nu al 55 meter in een werkgang bereiken. Het spoor waar de spuit rijdt groeit niets, met een rijpadensysteem is dat geen probleem. Kleine voertuigen zijn misschien minder zwaar, ze berijden het perceel meer. Bovendien, een kleiner voertuig moet vaker worden bijgevuld met bijvoorbeeld middelen waardoor het onhandig werkt.”

Samenwerking de sleutel tot echte innovatie

Millenaar schets een systeem waarbij één drone één plant bespuit. Echter, bij een bespuiting van een volledig perceel in een kort tijdsbestek heb je al 100 drones nodig. Zet dat af in energieverbruik en kosten, dan red je het niet. Millenaar focus zich daarom niet graag op de tool, maar de gehele logistieke operatie en de gewenste efficiëntie. We doen het in Nederland niet slecht stelt Millenaar; “Maar we zijn niet de enige. Projecten zoals SMARAGD zijn belangrijk. Samenwerking is uiteindelijk de sleutel tot echte innovatie. Het is nog geen automatisme in het huidige bedrijfsleven om met elkaar op te trekken. Ook kennis uit onderzoek wordt nog onvoldoende benut. Daarin zetten we nu stappen. Telers hebben ook een slag te slaan, anders leren denken en het lef hebben om nieuwe technieken te proberen. Er is al veel, maak daar gebruik van.”

Millenaar beseft dat Agrifac hierin zelf ook een verantwoordelijkheid heeft: “Dat is precies de motivatie om aan te sluiten bij SMARAGD, daarnaast organiseren we demo’s, praten met alle actoren uit de sector en staat onze deur altijd open voor goede ideeën. Onlangs praatte ik met telers over aanpak van ridderzuring en liet ik zien dat het op plantniveau al mogelijk is om onkruid aan te pakken. Telers duiden dat als toekomstmuziek en zijn dan ook verbaast over wat er nu al kan. De toekomst is nu.”

Trekkerrijden? Hobby op zaterdagmiddag

Of de boer van de toekomst nog op de trekker zit, Millenaar gelooft van niet. “Uiteindelijk krijgt de techniek pas echt een vlucht als we onze eigen zintuigen niet meer nodig hebben. In ‘hands off’ zijn we inmiddels goed, ‘eye’s off’ staat nog aan het begin van de ontwikkeling. In de toekomst is een teler bezig met zijn gewas en bodem. Schaalvergroting is onmisbaar om de wereld te voeden. Echte specialisten halen meer uit hun bedrijf. Uiteindelijk blijft de professionele teler over die open staat voor vernieuwing, ontwikkeling en om kan gaan met grote variaties. En die trekker, dat is hobby op zaterdagmiddag.”

De eerste elektrische werktuigdrager ter wereld is ontwikkeld mét de praktijk. Zeven akkerbouwers uit Nederland zijn van het begin af aan nauw betrokken bij de ontwikkeling van de Multi Tool Trac. Paul van Ham is directeur van de tractorfabriek en hoofdontwerper van de machine: “In 2015 was het eerste prototype klaar en later volgde een tweede model. Nu de testfase is afgerond gebruiken we de ‘learnings’ en zijn we klaar voor de seriebouw. Dat start eind dit jaar.”

SMARAGD gaat over samenwerking en kennisuitwisseling

Multi Tool Trac is een van de partners in SMARAGD. Van Ham ziet vooral voordelen in de uitwisseling van kennis: “Denk bijvoorbeeld aan de ploeg waar Wim Stevering aan werkt, die past perfect bij de de Multi Tool Trac. Beide zijn tenslotte zeer geschikt voor rijpaden.” SMARAGD bevordert die samenwerking. De aansluiting van een aantal partijen uit Eindhoven die zich richten op de elektrotechniek is voor van Ham een extra motivatie om te participeren.

Variabele spoorbreedte van 2.25 3.20 meter

Aanvankelijk was het niet het doel om een elektrische werktuigdrager te maken. Maar tijdens het ontwikkelproces liep het team tegen een probleem dat met een elektrische aandrijving opgelost kon worden. De bouw vroeg om een aandrijving dicht bij het wiel. Een nieuwe elektrische aandrijving werd ontwikkeld en daarmee was de eerste elektrische trekker een feit. Extra uniek: de trekker heeft een variabele spoorbreedte van 2.25 tot 3.20 meter.

Positieve reacties

De reacties uit de markt zijn overwegend positief. “We waren aanwezig op de Agritechnica, op de stand hebben we over de 10.000 mensen ontvangen. Vooral boeren uit Noord-West Europa kijken met belangstelling uit naar deze nieuwe techniek. Collega trekker-bouwers reageren héél verschillend, het ene merk komt met z’n hele team, andere merken komen waarschijnlijk na beurstijd even kijken” aldus Paul van Ham. Over 2 jaar verwacht hij dat er een 10-tal grote en een 10-tal kleine machines op de markt zijn. De kleine worden dan met name gebruikt voor de lichte verzorgingswerkzaamheden. Uitdagingen in de techniek zijn er genoeg, al zijn die allemaal oplosbaar. Voor Van Ham is de uitdaging voor de komende tijd vooral het in de markt zetten van een merk. “Daar zijn we nu volop mee bezig.”

Kijk voor meer informatie op de website van Multitooltrac

 

Als het over strokenteelt gaat zijn de mogelijkheden divers. Je spreekt van stokenteelt als er minimaal twee gewassen in aparte stroken geteeld worden zodat apart management mogelijk is. Stokenteelt levert een prachtig kleurenpallet op, vanaf de snelweg A6 bij Lelystad is de proef van circa 50 hectare daarom bijna niet te missen. De proef is een samenwerking tussen Erf B.V., Wageningen University & Research en Louis Bolk instituut. Onder andere de optimale breedte voor bewerking en het effect van natuurlijke vijanden wordt onderzocht. Natuurlijk is er ook veel aandacht voor de ideale combinatie van gewassen. Akkerbouwgewassen naast elkaar, én natuur gecombineerd met akkerbouwgewassen. Voorlopige cijfers uit het onderzoek 2016 en 2017 laten zien dat de opbrengst van tarwe en erwt toeneemt als deze gewassen in stroken naast elkaar geteeld worden. Echter peen lijkt het in stroken minder goed te doen dan in een normale teelt. Strokenteelt met Agria aardappelen op 3 meter levert meer tonnen op, ten opzichte van een volveldperceel. Op 6 meter strokenteelt is de opbrengst bijna gelijk.

Ziekten en plagen krijgen minder kans

Stokenteelt gaat niet alleen over een hogere opbrengst. Ook ziekten en plagen zijn met strokenteelt beter onder controle te houden. Bij een juiste combinatie van gewassen leidt een infectie alleen binnen de strook tot verdere besmetting. Het gewas in de volgende strook is niet gevoelig dus een infectie heeft daar geen effect. Het zogenoemde stipeffect. Phytophthora krijgt bijvoorbeeld aanzienlijk minder kans. Hoe smaller de stook, hoe minder ziektedruk. In de proef liggen twee aardappelrassen naast elkaar, Ditta en Vitabella. Het ras Ditta is erg gevoelig voor phytophthora, Vitabella is een minder gevoelig ras. De infectie in Ditta had een minder grote aantasting in de strokenteelt dan in het volveldsperceel.

Bloemenstroken positief effect

Luizen in erwt is elk jaar een lastige plaag. Smalle strookbreedte, gecombineerd met een bloemenstrook heeft een positief effect op deze plaag. Hoe smaller de strook, hoe minder luizen per plant. Om dit te meten hangen er insectenvangers in het veld en worden zowel de natuurlijke vijanden als de luizen wekelijks geteld. Vanaf half juni bloeien de bloemenstroken en in juli staan ze volop in bloei. Uit de tellingen blijkt dat vanaf eind juni het aantal luizen sterk toeneemt en een week later het aantal natuurlijke vijanden ook is toegenomen. Deze toename is sterker in het gedeelte met de bloemenstroken. De aangrenzende stroken bieden natuurlijke vijanden beschutting. In monoteelt komt een natuurlijke vijand vaak te laat.

De kennis van strokenteelt voor de Nederlandse akkers is nog beperkt. Komende tijd richt onderzoek zich op de gewasdiversiteit op verschillende schalen. Het effect van stoken in gewasduo’s en de vergelijking van monoculturen, rij om rij, gewasmengsels, mengsels tussen stroken en plant-plantmengsels. Op 16 maart is er een startbijeenkomst voor akkerbouwers op dit thema. Meld u aan.